Door de tralies schijnt de zon
€ 18,90
Willem Santema is een van de vijftig omgekomen verzetsstrijders die in 1946 met het Verzetskruis zijn geëerd. Andere gelauwerden, onder wie Hannie Schaft, zijn iconische figuren geworden. Voor Santema geldt dit niet. De biografie Door de tralies schijnt de zon werpt eindelijk het volle licht op zowel zijn verzetsbestaan als op zijn boeiende vooroorlogse leven; zo doorkruiste hij al in de jaren dertig per auto half Europa en reed hij zes keer de Elfstedentocht. Santema was een man met een groot hart voor politiek en maatschappij, die werd gedreven door zijn geloof en een hekel had aan hokjesdenken. Dit maakte hem in het ‘verzuilde’ verzet tot een bijzondere figuur. Weinigen waren tot op het hoogste niveau actief voor zowel het orthodox-protestantse Trouw als voor de linkse Raad van Verzet.
Peter Bak (1963) is historicus en schrijver. Hij studeerde aan de Vrije Universiteit, waar hij in 1999 promoveerde op een proefschrift over Trouw als verzetsblad en naoorlogs dagblad. Ook publiceerde hij een biografie van staatsman W.F. de Gaay Fortman (2004), de roman Het spoor van Mertens (2007) en Een oord van bang wachten: kamp Haaren 1941-1944 (2018).
Gerelateerde boeken
Het woud van de goden
€ 27,50Samen met 47 andere Litouwse intellectuelen werd professor Balys Sruoga, dichter, toneelschrijver, criticus en literair theoreticus, op 16 maart 1943 door de nazi’s gegijzeld en naar concentratiekamp Stutthof bij Gdanssk getransporteerd. Een vergeldingsactie, omdat de Litouwse jeugd weigerde dienst te nemen bij de Duitse SS. In tegenstelling tot andere getuigenissen probeert Sruoga de afschuwelijke alledaagse werkelijkheid van het kampleven te zien door de bril van ironie en galgenhumor. Hij gooit een voile over de gruwel, omdat het niet mogelijk is die met woorden te beschrijven. De folteraars worden gekarakteriseerd als menselijke wezens, hoe imperfect en verdorven ook. Toen het Rode Leger op 9 mei 1945 Stutthof als laatste van de concentratiekampen bevrijdde, troffen de Russen slechts een honderdtal overlevenden aan. Sruoga werd door het Rode Leger opgepakt, met harde hand ondervraagd en uiteindelijk op voorspraak van zijn vrienden teruggestuurd naar Litouwen. Die zomer werkte hij zijn ervaringen en aantekeningen uit tot dit literaire werk.
Balys Sruoga overleed in 1947. In 1957 verscheen een zwaar door de Sovjets gecensureerde versie, pas in 1995 kon voor het eerst de volledige tekst worden gepubliceerd. Het werk is inmiddels opgenomen in de literaire canon van Litouwen en is verplichte lectuur voor Litouwse middelbare scholieren. De uitgave is in samenwerking met het Lithuanian Culture Institute en het Nederlands Letterenfonds.
Fersen foar Fokje
€ 12,50Yn de simmer fan 1881 krige de jonge Piter Jelles Troelstra ferkearing mei de boeredochter Fokje Frânses Pasma fan Westermar. Doe’t hy studint waard yn Grins, moast dit oer wêze neffens de famylje Troelstra.
Yn njoggentjin fersen fan Piter Jelles fynt men dêrfan de delslach. De fersen foar Fokje beskriuwe syn jongfeinte lok en lijen. ‘De leafde foel as simmerrein m’yn ’t hert,’ skriuwt er. De opgong, de twifel, de hope op better as de ferkearing in jier tusken heakjes set wurdt, de ferstille wanhoop en mankelikens komme allegear werom yn dizze syklus.
Bertus Mulder ( It Hearrenfean, 1949) studearre arbeidssosjology, wie dosint sosjale skiednis en promovearre yn 1991 oan de Ryksuniversiteit Grins. Hy is auteur fan de boeken De jonge Piter Jelles, Jaap Nieuwenhuize Onstuimig en onvervaard en de Nazi’s te slim af zijn.
Ferdinand Domela Nieuwenhuis
€ 39,90Weinigen spraken in Nederland zo tot de verbeelding als Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919). Tallozen zagen in hem een Verlosser. Waar Domela sprak, stroomden de zalen vol. Onder zijn charismatische leiding groeide de Sociaal-Democratische Bond uit tot een landelijke partij. Maar ook zat hij in de gevangenis wegens majesteitsschennis en stond hij in de top tien van meest gezochte anarchisten.
Deze biografie presenteert Domela Nieuwenhuis als een internationale coryfee zonder wie het socialisme en anarchisme een minder utopisch aanzien had gekregen. Stutje beschrijft ook de tragiek in Domela’s privéleven: hij verloor drie echtgenotes en vijf kinderen.
Jan Willem Stutje is historicus. Hij is verbonden aan de Universiteit Gent en het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Met deze veelgeprezen biografie haalde Stutje de shortlist van de Libris Geschiedenis Prijs.
