Deze uitgave is bewerkt door Oebele Vries. Van zijn hand verschenen verder onder meer Ferdban. Oudfriese oorkonden en hun verhaal en Asega, is het dingtijd? De hoogtepunten van de Oudfriese tekstoverlevering.

Arjen Dijkstra, PhD (b. 1979) is the director of Tresoar, Museum, Archive and Library Fryslân in Leeuwarden. He specialises in the history of science.

‘Rigorous, thoughtful and gently myth-busting’ – David Mitchell
‘Beautifully, colorfully, even lovingly’ – Dava Sobel
‘Read this book!’ – Ben Feringa

In Wieg vertelt Joan Kruger hoe Maria uitgroeit tot steun en toeverlaat van kwetsbare mensen: een veertienjarige die in het kraambed ligt, een verkracht meisje en vrouwen die door hun eigenaar, minnaar of man zijn mishandeld.

Uit een veelheid van rechtbankverslagen, doktersrekeningen, veilingdocumenten en testamenten ontstaat een rijkgeschakeerd en levendig beeld van de eerste helft van de achttiende eeuw, waarin het werk van Maria de rode lijn is. Tegelijk schetst het boek een prachtig beeld van de groeiende Kaapkolonie die zich zou ontwikkelen tot het huidige Zuid-Afrika.

Wieg is een meeslepende vertelling over een vrouw diein een tijd van godsdienstvervolging wordt gedwongen nieuwe wegen in te slaan en die uiteindelijk zelf geschiedenis maakt.

Joan Kruger werkte na haar universitaire studie (literatuur en filosofie) onder meer als journalist en tijdschriftredacteur. Momenteel werkt ze als schrijver.

Ben je benieuwd naar de smaak van een roffioel met appel en kaneel, of hoe je een witte clareit of hypocras bereidt? Of wat je je moet voorstellen bij een venezoen, een moertroel of een gekloven non? Marleen Willebrands is als geen ander thuis in de wereld van de middeleeuwse eetcultuur.

Archeoloog Sebastiaan Ostkamp leidt de lezer binnen in de wereld van het kookgerei van die dagen: lepels, messen, mosterdpotten, stapelbare bekers en baardmankruiken … Het verzamelde gebruiksgoed van toen als venster op een wereld die verloren ging, maar waarvan tegelijk ook elementen tot op de dag van vandaag in onze wereld bewaard bleven.

Marleen Willebrands, neerlandica en kookhistorica, hertaalde de 175 keukenrecepten in soepel Nederlands en herschreef de receptuur van 25 recepten voor de kookliefhebber van nu.

Met medewerking van Sebastiaan Ostkamp

Ook in de middeleeuwen wilden mensen een dak boven hun hoofd hebben. Maar je kon niet even naar de bouwmarkt, of dakpannen bestellen via internet. Toch bouwde men toen al kerken en kloosters, stadhuizen en markthallen, en ontelbare huizen. En veel daarvan staan er nog steeds!

Om te ontdekken hoe ze dat deden, gaan we in dit boeiende boek op reis langs bossen en bergen, rivieren en bouwplaatsen. Wat voor spullen had de middeleeuwer nodig? En wie hielpen er allemaal mee?

In Muizentanden en steunberen ontdek je alles over de vaak halsbrekende toeren die de middeleeuwers moesten uithalen om hun kerken, kastelen, torens en huizen te bouwen.

Gabri van Tussenbroek is specialist bouwhistorie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en hoogleraar Bouwhistorie aan de Universiteit van Amsterdam.

Joris Snaet is doctor in de Kunstwetenschappen, illustrator en cartoonist.

In dit nummer is een tiental uitgebreide artikelen opgenomen, onder meer over de belangwekkende opgraving in Peest die op stapel staat, over Karolingische muntschatten in Drenthe, over de vervolging van Sinti en Roma en over opkopers van Joods onroerend goed. Een groot aantal historische afbeeldingen maakt deze almanak compleet.

De redactie van het geschiedenisdeel bestaat uit Mark Goslinga, Ineke den Hollander, Vincent Tassenaar, Gerben de Vries, Joke Wolff en Jan van Zijveren, en die van het archeologiedeel uit Floor Huisman, Mans Schepers, Jelke Take en Vincent van Vilsteren.

Janneke Budding zet dertien kunstenaressen op een troon en focust zich daarbij op de Lage Landen van de zeventiende eeuw. Het is een periode, en een plek, waar vrouwen meer mochten dan in andere West-Europese landen. Ook het klimaat voor kunst was optimaal. De burgerij was welvarend en wilde graag, naar het voorbeeld van de adel in vorige eeuwen, haar muren versieren met schilderijen.

Meesteressen van het penseel is rijk geïllustreerd, met verrassend mooie werken. Alle dragen ze duidelijk de sporen van de vrouwelijke hand. Het is aan de lezer om ze allemaal te ontdekken.

Janneke Budding studeerde Engels aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze gaf jarenlang les in het middelbaar en hoger onderwijs. Ze schreef boeken voor educatieve uitgeverijen en is auteur van een aantal non-fictieboeken waarin vrouwen een belangrijke rol spelen.

Recent onderzoek door kunsthistorica Alexandra van Dongen richt onze blik zo op de materiële objecten in Vermeers voorstellingen, die ze verbindt met voorbeelden van overgeleverde huisraad uit de tijd van Vermeer. Haar onderzoek is onderdeel van een langlopend project genaamd ALMA: Art Linked to Material Artefacts bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.

Alexandra van Dongen (Leiden 1961) is conservator historische vormgeving van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. In 2022 publiceerde ze haar boek Dichter bij Vincent. Alledaagse voorwerpen in het werk van Vincent van Gogh, waarmee ze in 2024 de Mr. J.W. Frederiksprijs won.

Beklemde zielen gaat over hun geschiedenis in een wereld waarin alles anders werd, maar niets echt veranderde. Want wat zijn we inmiddels wijzer geworden over onszelf en de meer of minder geliefde naaste? En wat heeft dit familieverhaal eigenlijk te maken met zangeres Billie Eilish (of Taylor Swift) en de van Berlijn tot New York en Rotterdam opgevoerde Weense operette die zich afspeelde in ein Dorf in Holland genaamd Grijpskerk?

SIETSE VAN DER HOEK (1943) is journalist en schrijver van vele boeken, waaronder de novelle Elfstedentocht en de cultuurgeschiedenis Het platteland.

Pake en zijn vee vertelt het intrigerende verhaal van de internationale landbouwbanden tussen Friesland en Zuid-Afrika in de nadagen van de Boerenoorlog (1899-1902), waaruit blijkt dat het befaamde Friese fokvee wereldwijd een belangrijke rol speelt.

Froukje Santing (1956) studeerde Wereldreligies in Leiden en Islam in de Moderne Wereld aan de Universiteit van Amsterdam. Ze woonde zeventien jaar in Turkije, waar ze werkte als correspondent voor NRC Handelsblad en het Radio 1 Journaal. Momenteel werkt ze als schrijver en journalist voor o.a. De Groene Amsterdammer en ze was jarenlang vicevoorzitter van PEN Nederland, de schrijversorganisatie die opkomt voor bedreigde schrijvers wereldwijd.

Een boek over fietsen door Hongarije, Kroatië, Servië, Bulgarije en Roemenië, afzien en vol historische verhalen met een voorwoord van Olaf Tempelman.

Jan Fossen (1963) is gezondheidswetenschapper. Hij is daarnaast fanatiek fietser met een liefde voor lange tochten. Eerder trapte hij naar Santiago de Compostella en volgde hij de stroom van de Rijn, de Elbe en de Po. Fietsen is voor hem meer dan verplaatsen: het is een verslaving aan het ritme, een spel met de elementen en het zintuiglijk ervaren van de wereld.

Joris van der Paele was niet zo devoot als Jan van Eyck ons wil doen geloven. Als jongeman verliet hij zijn geboortestad Brugge om in dienst te treden van de paus. Niet uit roeping, wel uit ongebreidelde ambitie en honger naar succes. Hij was er ooggetuige van een van de grootste crisissen van de Kerk: het Westers Schisma, waarbij twee en later drie pausen streden om de Heilige Stoel.

Hij keerde schatrijk terug, eerst naar Utrecht en later naar Brugge, om er te rentenieren. Daar besloot hij zijn geld te besteden aan een schilderij en aan zielenmissen om hem tot in de eeuwigheid voort te laten leven.

Historicus Hendrik Callewier reconstrueerde de biografie van een kanunnik en een schilderij tegen de achtergrond van de laatmiddeleeuwse Nederlanden en de rest van Europa.

Hendrik Callewier (1981) is doctor in de Geschiedenis, staat aan het hoofd van de rijksarchieven in Brugge en Kortrijk en doceert aan de KU Leuven Kulak.