Uitgeverij Noordboek | Sterck & DeVreese | HL Books | Bornmeer | Noordboek-Van Gorcum https://noordboek.nl/nederlandstalige-en-friestalige-boeken-over-natuur-tuin-filosofie-cultuur-wetenschap-psychologie-en-meer/ Fri, 25 Jul 2025 11:25:38 +0000 nl-NL hourly 1 Oerbleaune Rimen en Teltsjes https://noordboek.nl/boek/oerbleaune-rimen-en-teltsjes/ Tue, 01 Jul 2025 02:12:47 +0000 https://noordboek.nl/boek/oerbleaune-rimen-en-teltsjes/ ]]> De Rimen en Teltsjes hearre ta de klassiken fan de Fryske literatuer. It is it sammelwurk fan de bruorren Eeltsje, Tsjalling en Joast Halbertsma, dat mear as oardel iuw lyn foar it earst útkaam. It waard faak werprinte en ek oanfolle, mar dochs binne net alle literêre dichten en stikken fan de bruorren útjûn.
Undersyk fan Philippus Breuker nei harren teksten levere sa’n sechstich ûnbekende stikken op. It giet benammen om teksten fan Eeltsje en Tsjalling, dy’t skreaun binne tusken 1812 en 1857. Yn Oerbleaune Rimen en Teltsjes komme dy nije stikken oan it ljocht, foarsjoen fan ynliedende skôgingen en taljochtingen oan de hân fan brieven fan en oan de bruorren Halbertsma en har bern. Sa is mei dizze útjefte dan einlik it literêre wurk fan de grûnlizzers fan de Frysktalige literatuer kompleet beskikber.

Philippus Breuker (1939) publisearret oer skiednis, taal en literatuer fan Fryslân. Earder ferskynde fan syn hân Eelko Alta (1723-1798), De keunst as útwei en Fryslân yn de Gouden Iuw.

]]>
Middelnederlandse oorkonden uit Friesland (tot 1501) https://noordboek.nl/boek/middelnederlandse-oorkonden-uit-friesland-tot-1501/ Tue, 17 Jun 2025 02:37:57 +0000 https://noordboek.nl/boek/middelnederlandse-oorkonden-uit-friesland-tot-1501/ ]]> Middeleeuwse oorkonden gelden als een belangrijke bron voor historisch en taalkundig onderzoek. Met betrekking tot Friesland is de aandacht tot dusver vooral uitgegaan naar de Friestalige oorkonden. De teksten hiervan zijn al eerder, onder de titel Oudfries(ch)e Oorkonden, uitgegeven in vier kloeke delen en een wat bescheidener supplementdeel. De Nederlandstalige oorkonden uit Friesland zijn veel minder talrijk, tenminste tot het begin van de zestiende eeuw. In deze uitgave zijn de teksten van deze Middelnederlandse oorkonden uit de huidige provincie Fryslân – met inbegrip van Stellingwerf – tot en met het jaar 1500 te vinden. De meeste zijn afkomstig uit de archieven van de talrijke kloosters die het laatmiddeleeuwse Friesland telde.

Deze uitgave is bewerkt door Oebele Vries. Van zijn hand verschenen verder onder meer Ferdban. Oudfriese oorkonden en hun verhaal en Asega, is het dingtijd? De hoogtepunten van de Oudfriese tekstoverlevering.

]]>
Builder of Heavens https://noordboek.nl/boek/builder-of-heavens/ Tue, 17 Jun 2025 02:37:52 +0000 https://noordboek.nl/boek/builder-of-heavens/ ]]> In the late eighteenth century, Eise Eisinga, living in the small university town of Franeker, built a magnificent model of the solar system. When it was finished, news of his Planetarium spread rapidly all over the world. In this book, Arjen Dijkstra tells a delightful new story about Eisinga’s life and the creation of the Franeker Planetarium. He draws upon dozens of previously unknown sources to put together a remarkable picture of the Builder of Heavens, placing Eisinga in the context of major economic, political and scientific change.
The Planetarium was awarded the UNESCO World Heritage status in 2023.

Arjen Dijkstra, PhD (b. 1979) is the director of Tresoar, Museum, Archive and Library Fryslân in Leeuwarden. He specialises in the history of science.

‘Rigorous, thoughtful and gently myth-busting’ – David Mitchell
‘Beautifully, colorfully, even lovingly’ – Dava Sobel
‘Read this book!’ – Ben Feringa

]]>
Wieg https://noordboek.nl/boek/wieg/ Thu, 12 Jun 2025 02:42:28 +0000 https://noordboek.nl/boek/wieg/ ]]> We schrijven 1700. Maria du Plessis, een hugenote, vlucht weg uit Frankrijk en komt terecht in Amsterdam. Daar sluit ze een huwelijk met een landgenoot, een ondernemende chirurgijn, die haar meeneemt naar de Kaap. In Stellenbosch leidt hij haar op tot vroedvrouw. Na zijn dood verhuist ze naar Kaapstad, waar ze door de VOC als stadsvroedvrouw wordt aangesteld.

In Wieg vertelt Joan Kruger hoe Maria uitgroeit tot steun en toeverlaat van kwetsbare mensen: een veertienjarige die in het kraambed ligt, een verkracht meisje en vrouwen die door hun eigenaar, minnaar of man zijn mishandeld.

Uit een veelheid van rechtbankverslagen, doktersrekeningen, veilingdocumenten en testamenten ontstaat een rijkgeschakeerd en levendig beeld van de eerste helft van de achttiende eeuw, waarin het werk van Maria de rode lijn is. Tegelijk schetst het boek een prachtig beeld van de groeiende Kaapkolonie die zich zou ontwikkelen tot het huidige Zuid-Afrika.

Wieg is een meeslepende vertelling over een vrouw diein een tijd van godsdienstvervolging wordt gedwongen nieuwe wegen in te slaan en die uiteindelijk zelf geschiedenis maakt.

Joan Kruger werkte na haar universitaire studie (literatuur en filosofie) onder meer als journalist en tijdschriftredacteur. Momenteel werkt ze als schrijver.

]]>
Een notabel kookboekje uit 1514 https://noordboek.nl/boek/een-notabel-kookboekje/ Thu, 12 Jun 2025 02:42:13 +0000 https://noordboek.nl/boek/een-notabel-kookboekje-uit-1514-2/ Een notabel boecxken van cokeryen rolde in 1514 van de persen bij de Brusselse samensteller en drukker Thomas van der Noot. Het is het oudste gedrukte kookboek van de Lage Landen in het Middelnederlands. Uit de invloed van deze uitgave op latere kookteksten in de zestiende eeuw, waarin vele in het boek genoemde recepten terugkomen, blijkt dat het in die tijd een bestseller was.

Ben je benieuwd naar de smaak van een roffioel met appel en kaneel, of hoe je een witte clareit of hypocras bereidt? Of wat je je moet voorstellen bij een venezoen, een moertroel of een gekloven non? Marleen Willebrands is als geen ander thuis in de wereld van de middeleeuwse eetcultuur.

Archeoloog Sebastiaan Ostkamp leidt de lezer binnen in de wereld van het kookgerei van die dagen: lepels, messen, mosterdpotten, stapelbare bekers en baardmankruiken … Het verzamelde gebruiksgoed van toen als venster op een wereld die verloren ging, maar waarvan tegelijk ook elementen tot op de dag van vandaag in onze wereld bewaard bleven.

Marleen Willebrands, neerlandica en kookhistorica, hertaalde de 175 keukenrecepten in soepel Nederlands en herschreef de receptuur van 25 recepten voor de kookliefhebber van nu.

Met medewerking van Sebastiaan Ostkamp

]]>
Muizentanden en steunberen https://noordboek.nl/boek/muizentanden-en-steunberen/ Wed, 11 Jun 2025 04:53:53 +0000 https://noordboek.nl/boek/muizentanden-en-steunberen/ ]]> Hoe maak je eigenlijk een baksteen? En wat heb je nodig voor het vervaardigen van glas? Wie bepaalt hoe een gebouw eruitziet? En kan dat allemaal zomaar; bouwen?

Ook in de middeleeuwen wilden mensen een dak boven hun hoofd hebben. Maar je kon niet even naar de bouwmarkt, of dakpannen bestellen via internet. Toch bouwde men toen al kerken en kloosters, stadhuizen en markthallen, en ontelbare huizen. En veel daarvan staan er nog steeds!

Om te ontdekken hoe ze dat deden, gaan we in dit boeiende boek op reis langs bossen en bergen, rivieren en bouwplaatsen. Wat voor spullen had de middeleeuwer nodig? En wie hielpen er allemaal mee?

In Muizentanden en steunberen ontdek je alles over de vaak halsbrekende toeren die de middeleeuwers moesten uithalen om hun kerken, kastelen, torens en huizen te bouwen.

Gabri van Tussenbroek is specialist bouwhistorie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en hoogleraar Bouwhistorie aan de Universiteit van Amsterdam.

Joris Snaet is doctor in de Kunstwetenschappen, illustrator en cartoonist.

]]>
Bach dag na dag https://noordboek.nl/boek/bach-dag-na-dag/ Wed, 11 Jun 2025 04:18:15 +0000 https://noordboek.nl/boek/bach-dag-na-dag/ ]]> Welke omwegen en ontdekkingen een muziekliefhebber ook maakt, vroeg of laat kan hij de lokroep van Johann Sebastian Bachs composities niet weerstaan.

Bach dag na dag doet elke dag van het jaar stilstaan bij die onvergankelijke schoonheid. Bossuyts vertrekpunten zijn concrete momenten in het leven van Bach en zijn familie. Hij koos vooral die stukken die Bach zelf koesterde: zijn schatkamer met iets meer dan tweehonderd bewaarde cantates. Daarin vertolkte hij de diepste en meest uiteenlopende menselijke gevoelens, verklankt in heerlijke melodieën, kleurrijke instrumentaties en meeslepende dialogen tussen stemmen en instrumenten. Een selectie uit zijn andere vocale werken, naast composities voor orgel, klavecimbel, kamermuziekensemble en orkest, wordt aangevuld met werk van familieleden van Bach.

Zet alles even opzij, ga zitten en luister actief. Lees de bespreking van het werk, en luister daarna nog eens naar de muziek die wordt aangereikt via QR-codes. Na een jaar luisterplezier leg je de puzzel van Bachs leven en zal je de onuitputtelijke, veelzijdige rijkdom van zijn oeuvre echt appreciëren.

Ig nace Bossuyt is emeritus professor Musicologie aan de KU Leuven. Bij Sterck & De Vreese publiceerde hij eerder De onvermoede schatkamer van de Duitse barokmuziek. Van Schütz tot Bach (1650-1700).

]]>
Meesteressen van het penseel https://noordboek.nl/boek/meesteressen-van-het-penseel/ Wed, 11 Jun 2025 04:18:11 +0000 https://noordboek.nl/boek/meesteressen-van-het-penseel/ ]]> ‘Het kan verkeren’; deze gevleugelde uitspraak van Bredero is zonder twijfel van toepassing op de positie van vrouwelijke kunstenaars door de eeuwen heen. De klassieken kenden een belangrijke rol toe aan vrouwelijke schilders. Maar daarna was het wachten tot het midden van de negentiende eeuw alvorens ze weer enige erkenning kregen.

Janneke Budding zet dertien kunstenaressen op een troon en focust zich daarbij op de Lage Landen van de zeventiende eeuw. Het is een periode, en een plek, waar vrouwen meer mochten dan in andere West-Europese landen. Ook het klimaat voor kunst was optimaal. De burgerij was welvarend en wilde graag, naar het voorbeeld van de adel in vorige eeuwen, haar muren versieren met schilderijen.

Meesteressen van het penseel is rijk geïllustreerd, met verrassend mooie werken. Alle dragen ze duidelijk de sporen van de vrouwelijke hand. Het is aan de lezer om ze allemaal te ontdekken.

Janneke Budding studeerde Engels aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze gaf jarenlang les in het middelbaar en hoger onderwijs. Ze schreef boeken voor educatieve uitgeverijen en is auteur van een aantal non-fictieboeken waarin vrouwen een belangrijke rol spelen.

]]>
De tastbare wereld van Johannes Vermeer https://noordboek.nl/boek/de-tastbare-wereld-van-johannes-vermeer/ Wed, 11 Jun 2025 04:18:04 +0000 https://noordboek.nl/boek/de-tastbare-wereld-van-johannes-vermeer/ ]]> De befaamde Delftse schilder Johannes Vermeer (1632-1675) beeldde uiteenlopende huiselijke gebruiksvoorwerpen af in zijn schilderijen: van een eenvoudig wilgentenen broodmandje tot een kostbaar Indo-Portugees juwelenkistje gemaakt van teak- en ebbenhout. Nooit eerder zijn overgeleverde voorbeelden van zeventiende-eeuws huisraad, zoals het uiterst realistisch en bijna tastbaar in Vermeers werk figureert, in één publicatie bijeengebracht. Nauwkeurige identificatie van zowel functioneel als decoratief huisraad, zoals kooken keukengerei, schenk- en drinkgerei (glaswerk, bestek), meubilair (stoelen, tafels), en specifieke door Vermeer uitgebeelde objecten zoals een koperen kroonluchter, zilveren inktstel, muntgewichtdoos, toiletgerei, sieraden en oosterse tapijten, biedt een verrassend perspectief op de ontstaansgeschiedenis van zijn oeuvre.

Recent onderzoek door kunsthistorica Alexandra van Dongen richt onze blik zo op de materiële objecten in Vermeers voorstellingen, die ze verbindt met voorbeelden van overgeleverde huisraad uit de tijd van Vermeer. Haar onderzoek is onderdeel van een langlopend project genaamd ALMA: Art Linked to Material Artefacts bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.

Alexandra van Dongen (Leiden 1961) is conservator historische vormgeving van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. In 2022 publiceerde ze haar boek Dichter bij Vincent. Alledaagse voorwerpen in het werk van Vincent van Gogh, waarmee ze in 2024 de Mr. J.W. Frederiksprijs won.

]]>
Beklemde zielen https://noordboek.nl/boek/beklemde-zielen/ Wed, 11 Jun 2025 04:17:54 +0000 https://noordboek.nl/boek/beklemde-zielen/ ]]> Grootvader Dirk Enno Wiersma was een Fries-Groningse boer die God buiten de deur zette. Zoon Enno Dirk vertrok naar Wenen, werd psychiatrieprofessor in Groningen en vroeg zich met Freud af: ‘Was will das Weib?’ Kleinzoon Dirk, criminoloog en ook psychiater, verkoos samen met zijn Belgische vrouw in Oegstgeest de dood om de ontluistering voor te zijn. Alle drie waren ze in de twintigste eeuw noodzakelijkerwijs kind van hun tijd.

Dit boek gaat over hun geschiedenis in een wereld waarin alles anders werd, maar niets echt veranderde. Want wat zijn we inmiddels wijzer geworden over onszelf en de meer of minder geliefde naaste? En wat heeft dit familieverhaal eigenlijk te maken met zangeres Billie Eilish (of Taylor Swift) en de van Berlijn tot New York en Rotterdam opgevoerde Weense operette die zich afspeelde in ein Dorf in Holland genaamd Grijpskerk?

Sietse van der Hoek (1943) is journalist en schrijver van vele boeken, waaronder de novelle Elfstedentocht en de cultuurgeschiedenis Het platteland.

]]>
De krekel, het bos en de wereld https://noordboek.nl/boek/de-krekel-het-bos-en-de-wereld/ Wed, 11 Jun 2025 04:17:52 +0000 https://noordboek.nl/boek/de-krekel-het-bos-en-de-wereld/ ]]> ‘Waarom ik niets doe?’ zei de smaragdhagedis tegen de krekel, ‘nou, ik heb ontdekt dat werken een ziekte is van het denken …’

In dit boek staan honderd korte, poëtische fabels over de dieren in het bos. Ze denken en praten over het alledaagse leven en bieden ons een humoristische en filosofische kijk op thema’s als liefde, schoonheid, macht en nog veel meer. De fraai geïllustreerde miniatuurtjes bieden universele inzichten in het menselijk bestaan en een actuele kijk op de wereld zoals die zich ontvouwt. Met zijn scherpe en tegelijkertijd lichtvoetige schrijfstijl schaart Jan Bouwstra zich in de fabeltraditie vanaf de middeleeuwen (Van den vos Reynaerde) tot aan onze tijd (Toon Tellegen).

Jan Bouwstra is schrijver, dichter en biochemicus. Hij studeerde Moleculaire Wetenschappen in Wageningen, promoveerde aan de Universiteit van Utrecht, en volgde daarnaast colleges Filosofie. De illustraties zijn van de hand van Angela van der Meulen.

]]>
Het grote literatuurboek https://noordboek.nl/boek/het-grote-literatuurboek/ Wed, 11 Jun 2025 04:17:50 +0000 https://noordboek.nl/boek/het-grote-literatuurboek/ ]]> Het grote literatuurboek is de perfecte introductie tot de ideeën achter de literaire meesterwerken van ’s werelds grootste auteurs. Het beschrijft de belangrijkste romans, verhalen, toneelstukken en gedichten uit alle continenten en culturen – inclusief Nederland en Vlaanderen – aan de hand van de veranderende ideeën over literatuur en literaire stromingen.

Dit rijk geïllustreerde boek bevat meer dan honderd baanbrekende ideeën over grote literaire werken. Ze worden toegelicht aan de hand van auteursbiografieën, kernconcepten, tijdlijnen, portretten, mindmaps en andere afbeeldingen.

Samengesteld door een internationaal team van literatuurexperts, waaronder Richard Gilbert, Diana Loxley, Kirsty Seymour-Ure, Marek Walisiewicz en Christopher Westhorp.

]]>