Anders kijken
€ 22,90
In de huidige tijd herzien we onze relatie met de natuur. Natuurfilosoof Matthijs Schouten ziet dat daarin in korte tijd echt iets wezenlijks verandert. In de landbouw, de kunst en in steden, overal bruist het van de groene en natuurinclusieve initiatieven. Ook klinkt op allerlei plekken vaker de stem van de natuur zélf. Tegelijk is duidelijk dat een grote groep mensen nog altijd onvoldoende gemotiveerd is om te handelen op een wijze die nodig is voor een leefbare toekomst. Wat zit ons in de weg? Hoe komen we tot partnerschap met al het andere leven? En waar kunnen jongeren hoop aan ontlenen?
We zijn niet zo machteloos als we vaak denken, benadrukt Schouten, die naast ecoloog en filosoof ook boeddhist is. Maar met alleen de rede komen we er niet. Het is cruciaal dat we andere vermogens aanspreken én oefenen.
Elke van Riel is freelance journalist voor onder andere Filosofie Magazine en Vrij Nederland
Matthijs Schouten is emeritus bijzonder hoogleraar Ecologie en Filosofie aan Wageningen University & Research en hoogleraar Natuur- en landschapsbescherming aan de University College Cork, in Ierland. Tot begin 2024 was hij als ‘huisfilosoof’ verbonden aan Staatsbosbeheer en hij is dat nu nog aan het Natuurcollege.
Gerelateerde boeken
-
-
Bekentenissen en banvloeken
‘Cioran is zwart en cynisch, maar nooit grauw. Zijn stijl is lucide, geestig, scherpzinnig. In zijn werk komt geen saaie zin voor.’ — Jan Siebelink
Na het schrijven van dit even navrante als geestige slotstuk besloot de Roemeense denker Emil Cioran (1911-1995) dat hij ‘het heelal genoeg belasterd had’. Hij schreef niet verder. Bekentenissen en banvloeken is een boek met bijtende aforismen over verveling, erfzonde, orgasme, Stalin, Keats, Heidegger, Bach, de kerkvaders, islamitische mystici, begraafplaatsen en veel meer.
De alomtegenwoordigheid van het lijden, de irrealiteit van het bestaan, de futiliteit van elk handelen en terugkerende slapeloosheid vormen de basso continuo van dit meesterwerk, want: ‘Het is terecht dat men in elk tijdperk gelooft dat men het verdwijnen van de laatste sporen van het aardse Paradijs bijwoont.’Emil Cioran was van Roemeense komaf, studeerde filosofie en schreef vanaf 1949 uitsluitend nog in het Frans. Dagenlang at hij soms niets dan aardappelen; alle arbeid noemde hij ‘hoererij’, al erkende hij ‘graden van prostitutie’. Hij las en schreef, geplaagd door slapeloosheid en depressies. Elk nieuw boek was ‘een uitgestelde zelfmoord’. De slotzin van dit boek typeert Cioran. ‘Ook ik heb mij, net als iedereen, onledig gehouden in dit abnormale universum.’
-
Een alomvattende filosofie
Abraham Johannes Cuffeler (1637-1694) was nauw bevriend met Spinoza en raakte in de ban van diens ideeën. In zijn driedelig boek Principia Pantosophiae (Beginselen van alwijsheid) poogt Cuffeler alle beschikbare kennis van zijn tijd samen te brengen. Daarmee is zijn boek een voorloper van de latere Encyclopedie. Cuffelers verlangen naar wiskundig samenhangende, universele en allesomvattende kennis, maakt zijn Principia Pantosophiae tot een wetenschappelijke utopie. Het eerste deel, hier integraal vertaald, behandelt de logica. De andere delen – over mathematica (inclusief astronomie) en fysica – behandelen onder meer de ‘conatus’ van Hobbes en Spinoza. Dit betreft de kracht die beweging veroorzaakt. Cuffelers boek, hier voor het eerst in vertaling, biedt ons een uniek inkijkje in het denken van de Radicale Verlichting.