Dwaaltaal

Hoe en wanneer is de Nederlandse standaardtaal ontstaan? Nicoline van der Sijs laat zien hoe taalgeleerden in de zestiende en zeventiende eeuw discussieerden over de vraag hoe de ideale standaardtaal eruit diende te zien en hoe ze de taalnormen en -regels voor het Standaardnederlands vaststelden. Uit verschillende varianten verhieven ze één bepaalde vorm tot standaardtaal. Soms introduceerden ze een nieuw, geknutseld onderscheid, zoals tussen hen en hun of tussen waaronder en onder wie. In dit boek wordt duidelijk dat de vorming van een standaardtaal mensenwerk is. Daarbij nuanceert Nicoline van der Sijs bestaande aannames, zoals het belang van de Statenvertaling voor de ontwikkeling van de standaardtaal. Bijzondere aandacht krijgt de inbreng van de verschillende Nederlandse dialecten en het Duits in het Standaardnederlands. Ook recente ontwikkelingen komen aan bod, zoals verschillen tussen de standaardtaal in Nederland en Nederlandstalig België. Taalwetten maken en vinden is een omvangrijk standaardwerk dat zowel de geïnteresseerde leek als de vakgenoot en student bedient.

Nicoline van der Sijs is als senior-onderzoeker verbonden aan het Instituut voor de Nederlandse Taal en als hoogleraar historische taalkunde van het Nederlands aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij publiceerde diverse boeken over de geschiedenis van de Nederlandse taal, waaronder het Van Dale Groot Leenwoordenboek, het Chronologisch woordenboek en 15 eeuwen Nederlandse taal. Ze is oprichter van etymologiebank.nl en vaste medewerker van Onze Taal.

In Nederland en Vlaanderen spreken we dezelfde taal. Althans, dat denken we. Hoewel we veel ‘Nederlands’ delen, zijn beide ‘Nederlandsen’ niet helemaal identiek. Die grote verschillen en nuances in uitspraak en woordenschat zorgen voor hilariteit, ergernis, discussies en soms misverstanden en onbegrip. Betekent ‘Wat een enerverende dag’ wel hetzelfde in
Nederland en Vlaanderen? In welke volgorde kun je de werkwoorden ‘moeten’, ‘hebben’ en ‘gedaan’ op het einde van een bijzin plaatsen? Kun je spreektalige woorden als het Vlaamse ‘goesting’ en het Nederlandse ‘optyfen’ wel in geschreven teksten gebruiken? Hoe Vlaams mag je tekst zijn voor een Nederlands publiek en omgekeerd, hoe Nederlands voor Vlaamse lezers? En bestaat een neutrale Nederlandse tekst voor het hele taalgebied wel? In dit boek staan het Belgisch- en Nederlands-Nederlands broederlijk naast elkaar. Met aandacht voor de historische achtergrond van de taalontwikkeling en
de cultuurverschillen tussen Nederland en Vlaanderen. Met vele rake voorbeelden en handige lijstjes voor onmiddellijk gebruik.

Miet Ooms is vertaler, variatielinguïst en taalliefhebber pur sang. Op haar website taalverhalen.be vertelt ze met veel liefde en verwondering over taalvariatie in het Nederlands.