Neanderthalers in Noord-Nederland
€ 24,50
Het boek Neanderthalers in Noord-Nederland, leven aan de rand van de oerwereld vertelt het verhaal van de oermensen die ca. 400.000 tot 40.000 jaar geleden Noord-Nederland bevolkten. Hoe leefden ze? Waar woonden ze? Hoe zagen ze eruit? Dit boek van de archeologen Marcel Niekus en Evert van Ginkel gaat uitgebreid in op de geschiedenis van het archeologische onderzoek naar Neanderthalers en de huidige stand van zaken.
In het boek passeren vele vondsten de revue en wordt uitgebreid ingegaan op de activiteiten die de Neanderthaler in Noord-Nederland ontplooide. De Noord-Nederlandse vondsten worden tevens geplaatst in een breder Europees kader, zowel vanuit historisch, geologisch als archeologisch perspectief. Naast een introductie op de evolutie van de mens, het neanderthaleronderzoek, de belangrijke vindplaats Peest wordt in het boek inzicht gegeven in de basisbeginselen van de geologie, tradities in vuursteenbewerking en vele andere onderwerpen. Het boek is rijk geïllustreerd en door korte persoonlijke verhalen van mensen die een rol hebben gespeeld bij de vindplaats Peest is het voor een brede doelgroep geschikt.
Het boek maakt duidelijk dat de fascinerende zoektocht naar het leven in de oerwereld nog niet voorbij is. De ontwikkeling van (DNA)onderzoek maakt dat de resultaten waarover in dit boek verteld wordt over een aantal jaren wellicht achterhaald zullen zijn. Het onderzoek naar de neanderthalers is, dat moge duidelijk zijn na lezing van dit boek, nog lang niet afgerond.
Gerelateerde boeken
-
Jager-verzamelaars in uitgestrekte oerbossen
€ 20,00Tussen 9000 en 5000 v.Chr. was een groot deel van de provincie Drenthe bedekt door uitgestrekte oerbossen, her en der onderbroken door open plekken en graslanden. Tal van riviertjes en beken zochten hun weg door het glooiende landschap naar drassige, laaggelegen gebieden en uiteindelijk naar de Noordzee, die op dat moment nog honderden kilometers voorbij de horizon lag. In dit oerbos tierde het leven welig met veel voor ons bekende dieren, zoals bevers, herten, vogels en knaagdieren, maar ook uitgestorven soorten zoals de imposante oeros. Er leefden ook kleine groepen jager-verzamelaars, die al rondtrekkend gebruikmaakten van de natuurlijke bronnen die ze tot hun beschikking hadden. De tijd waarin zij leefden wordt het Mesolithicum, of de Midden-Steentijd genoemd. Het is tevens de beginfase van het Holoceen, de geologische periode waarin wij ons nu nog steeds bevinden.
Het Mesolithicum is een lastige, soms ongrijpbare tijd om te onderzoeken. De nomadische jagers lieten relatief weinig sporen in de bodem achter en bijna al het organische materiaal, zoals hun houten speren, graafstokken en de resten van de mensen zelf, zijn in de vele duizenden jaren die ons van hen scheiden, volkomen vergaan. In Drenthe vinden we van deze oermensen nagenoeg alleen hun vuurstenen werktuigen en de bewerkingsresten daarvan. Die kunnen ons veel vertellen, maar lang niet alles. Heel soms vinden we toch meer, zoals de restanten van hun haardvuren en zelfs een complete boomstamkano die ergens rond 8000 v.Chr. in de buurt van het huidige dorp Pesse werd achtergelaten; nog altijd het oudste vaartuig ter wereld.
Door al het beschikbare materiaal uit Drenthe nauwkeurig te bestuderen en te combineren met informatie uit andere, vergelijkbare gebieden, krijgen we de laatste jaren steeds meer zicht op het leven van deze mysterieuze mensen uit het Mesolithicum. In het boek Jager-verzamelaars in uitgestrekte oerbossen vertellen we dit boeiende en vaak spannende verhaal.
-
Het leven van boeren die Hunebedden bouwden
€ 28,50Tussen 5.000 en 10.000 jaar geleden vond de Neolithische landbouwrevolutie plaats en werd de jager-verzamelaar meer en meer een boer die van een nomadisch bestaan overging naar een vaste nederzetting. Het zijn ‘vluchtige gestaltes’ waar we weinig van weten.
Zo’n ‘vluchtige gestalte’ is voor auteur Hein Klompmaker de groep boeren die meer dan 5.000 jaar geleden besloten hunebedden te bouwen. De vraag of je deze groep boeren als het ware ‘tot leven zou kunnen wekken’ heeft hem niet meer losgelaten. Hoe leefden deze mensen en waarin verschilt onze tijd wezenlijk van die van de hunebedbouwers? In dit boek gaat Klompmaker als een moderne detective op zoek naar het leven van de boeren die hunebedden bouwden.
De ontdekking van het Neolithicum wordt in de huidige tijd vooral beschreven als een ‘grand narratif’, waarbij grote lijnen en lange processen de boventoon voeren. Mede door de dominante plaats van archeologie in dit verhaal zijn het gedrag en de normen en waarden van de hunebedbouwende boeren vrijwel buiten beschouwing gebleven. Juist de cultureel-mentale ontwikkeling van de landbouwtransitie verdient nadere bestudering, onderzoek en belangstelling. Deze collectieve biografie voert niet alleen mensen van vlees en bloed op in het historische verhaal, maar laat ook monumenten, voorwerpen en landschappen als quasi-personages optreden en verbindt deze met het leven van alledag. Dat levert niet alleen een wetenschappelijk verantwoorde visie op, maar toont het Neolithicum in al zijn verscheidenheid en diversiteit als een vergane cultuur van mensen, dieren, monumenten en landschappen. Van mensen die, net als wij, een verleden hadden, keuzes maakten in het hier en nu en nadachten over de toekomst. De multidisciplinaire aanpak die Hein Klompmaker in dit boek hanteert, biedt een verrassend nieuwe kijk op het wereldbeeld van de boeren, die hunebedden bouwden.
Hein Klompmaker is historicus en publicist. Hij wilde aanvankelijk journalist worden maar besloot later zich te richten op geschiedenis. Na de havo volgde hij een lerarenopleiding en studeerde vervolgens geschiedenis aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Klompmaker was van 1988 tot 2018 directeur van het Hunebedcentrum in Borger.
-
Leestekens in het Holtingerveld
€ 20,00Het Holtingerveld kent een rijke geschiedenis met veel verhalen, een geschiedenis die het verdient om gekend te worden. Al in de oude steentijd, zo’n 14.000 jaar geleden, leefden er mensen in het Holtingerveld. Zij sloegen er hun kamp op om op rendieren te jagen. Later, ongeveer 3000 jaar voor Christus, bouwde het Trechterbekervolk de twee hunebedden – robuuste grafmonumenten – aan de voet van de Havelterberg.
In de eeuwen daarna begroef men hun doden in graf- en brandheuvels, die je her en der in het gebied kunt terugvinden. In de middeleeuwen veranderde het landschap van een bosrijk parklandschap naar een open, groots heideveld. In de 19e eeuw was het een woest en ledig gebied, waar runderen en schaapskuddes uit de omringende dorpen graasden. In de Tweede Wereldoorlog veranderde het gezicht van het gebied nog eens. Het dorp Darp werd ontruimd vanwege de aanleg van een groot vliegveld van de Duitse bezetter. Een gedeelte van het oude landschap verdween als sneeuw voor de zon om plaats te maken voor hangars, rolbanen en vliegstrips. In de laatste fase van de oorlog is het gebied intensief gebombardeerd.
Na de oorlog trad de rust weer in. Grote ontginningen zoals in veel andere Drentse gebieden traden in het Holtingerveld maar beperkt op waardoor het karakter van het gebied grotendeels in stand bleef. Tegenwoordig trekt het Holtingerveld vele duizenden bezoekers die er genieten van het afwisselende landschap, de rust en de prachtige uitzichten van de Havelterberg.
In het boek Leestekens in het Holtingerveld maken we in acht hoofdstukken een reis door de tijd door middel van ‘leestekens’ – een soort wegwijzers – in het landschap. Het kan een paal of een steen zijn, soms met een duidelijke aanwijzing. Ze zijn zichtbaar, maar soms ook verborgen. Je moet er oog voor hebben en er naar op zoek gaan.Ieder leesteken in het boek heeft een eigen verhaal met sprekende afbeeldingen en illustraties. Ze gaan over rendierjagers, hunebedbouwers en schaapherders, maar ook over een landschap dat getekend is door menselijke bemoeienis. Over het graven van turf, het begrazen van de heide en de aanleg van het Duitse vliegveld. Over een landschap in herinnering dat ook in deze tijd steeds meer onder druk komt te staan.
Het boek is niet alleen een venster naar het verleden, maar ook naar het heden en nodigt uit om op expeditie te gaan op zoek naar het verborgen ‘goud’ in het landschap, te voet of met de fiets.
-
Nieuwe Drentse Volksalmanak 2023
€ 20,00De Nieuwe Drents(ch)e Volksalmanak, opvolger van de Drentsche Volksalmanak (1837-1851), verschijnt sinds 1883. In de loop van de jaren is de almanak uitgegroeid tot historisch en archeologisch jaarboek van Drenthe. Het is hét podium voor zowel professionele onderzoekers als amateurhistorici en -archeologen die de resultaten van hun onderzoek op wetenschappelijk verantwoorde wijze aan een breed publiek willen presenteren.
In de Nieuwe Drentse Volksalmanak 2023 staan de volgende bijdragen:
Geschiedenis in Drenthe
Onder redactie van Mark Goslinga, Fred Sieders, Gerben de Vries, Ellen de Vries-Heijboer, Joke Wolff en Jan van ZijverdenFeminisme in Drenthe in de jaren ‘70 en ‘80
Maarten C. Hoff en Henriette Meppelink
Familie Hiddingh
Sybrand van Haersma Buma
Promotie van de Maatschappij van Weldadigheid
Alfred Geerts
Fotografie meets Van Gogh
Mark Goslinga
Islamitische Molukkers in Kamp Schattenberg
Ghani van den BergArcheologie in Drenthe
Onder redactie van Floor Huisman, Mans Schepers, Jelke Take, Vincent van Vilsteren en
Karen de VriesPotkleibossen in Noord- en Oost-Drenthe ─ ondergrond, cultuurgeschiedenis en ecologie
Theo Spek, Nanda Berben en Mike Jaroch
Artefacten van Lanaye-vuursteen ofwel vuursteen van het type Rijckholt uit Drenthe
Jaap R. Beuker, Erik Drenth en Hans de Kruyk
Rituelen bij het Zwegler Veen ─ Drie vuurstenen bijlen en hun relatie met andere sporen van de Trechterbekercultuur bij Hooghalen
Jaap R. Beuker
Karolingische muntschatten in Drenthe I ─ ‘Assen vóór 1818’, ‘Ter Apel 1822’ en ‘Balloo 1855’
Wijnand A.B. van der Sanden
Een hefboom des belangs ─ Geschiedenis van de Oudheidkamer ‘De Hondsrug’ te Emmen
Hans van Westing
Hendrikus van der Laan, dienstweigeraar, strijder voor een betere tewerkstelling van gewetensbezwaarden en opgraver van twee steentijdvindplaatsen
Dion L. Stoop en Wietske PrummelWie geïnteresseerd is in het lange en rijkgeschakeerde verleden van Drenthe – van vuistbijl tot veenkolonie – mag de Nieuwe Drentse Volksalmanak niet missen.